Op 28 mei 2018 hield universiteitshoogleraar en scheidend president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen KNAW José van Dijck de jaarrede met als titel: ‘Vertrouwen in expertise in een digitale samenleving’. In deze jaarrede wordt vanuit een praktijkvoorbeeld van een jongere de complexiteit van het huidige online medialandschap geschetst wat ons overstelpt met informatie en meningen. In het voorbeeld kiest de zestienjarige dochter van een vriendin er voor veganist te worden, gebaseerd op informatie uit ‘bronnen’ op het internet.
In de jaarrede van de KNAW wordt verder ingestoken op het gegeven dat het steeds moeilijker wordt om kennis op waarde te schatten. Universiteiten en scholen moeten daarom volop investeren in digitale innovatie en nieuwe manieren om leerlingen en studenten te leren om kritisch na te blijven denken, aldus José van Dijck.
In de jaarrede wordt, na een uitgebreide en zeer lezenswaardige uiteenzetting, tevens in gegaan op wat een en ander voor onderwijs zou moeten beteken:
Het helpt niet om simpelweg naar leraren en scholen te wijzen en te hopen dat zij leerlingen zoveel 21st century skills bijbrengen dat ze straks in een tv-quiz de dokters kunnen verslaan. We zullen ons echt moeten bezighouden met de aanpassing van het onderwijs aan de nieuwe realiteit en die gaat evenzeer over moraliteit en attitude als over vaardigheid. Het gaat niet alleen om het kunnen opzoeken van feiten, maar om het leren stellen van de juiste vragen. Hoe leren we leerlingen methodisch redeneren in plaats van dat zij alleen hun mening bevestigd willen zien? Hoe leren we hen onafhankelijk beoordelingsvermogen te ontwikkelen in een universum waar alles content is en context geen onderscheidend criterium lijkt te zijn? Op scholen en universiteiten zal men op oude én nieuwe manieren moeten leren wanneer expertise betrouwbaar is en vooral ook wanneer niet. Dat gaat niet lukken in een paar lesuurtjes mediawijsheid of digitale vaardigheden – hoe belangrijk die ook zijn.
De volledige jaarrede KNAW is te vinden op https://knaw.nl/nl/actueel/publicaties/jaarrede-2018
Een bewerking van de jaarrede is te vinden op https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/-scholen-en-universiteiten-moeten-zichzelf-opnieuw-uitvinden-in-de-digitale-samenleving-~b1f7fbb6/
Update 24 juni 2018:
Interview door Remco Pijpers
‘Scholen moeten investeren in nieuwe manieren om leerlingen en studenten te leren om kritisch te blijven nadenken’. Dit zegt universiteitshoogleraar José van Dijck in haar afscheidsrede als vertrekkend president van de KNAW. Maar wat betekent dit eigenlijk? Remco Pijpers stelde haar enkele vragen. Lees het interview op https://www.kennisnet.nl/artikel/scholen-moeten-zichzelf-opnieuw-uitvinden-in-de-digitale-samenleving/