Het is niet vaak dat ik in het toetsenbord klim om te bloggen, veel te weinig zelfs. Het artikel ‘Staak kritiek op Citotoets’ in Trouw van vandaag brengt me er weer toe. Het is die eeuwig durende discussie over Cito. In november vorig jaar was daarvoor ook al veel aandacht, termen als citoïsering en citogekte verschenen in menig tijdlijn op social media.
Mijn bijdrage aan toetsdiscussie aan de hand van het artikel en een aantal uitspraken van Sander Dekker in Trouw van vandaag.

De quote van Dekker in de eerste alinea:

“Ten onrechte wordt een spookbeeld gecreëerd dat het basisonderwijs een afrekencultuur kent. Dat is niet bevorderlijk”

Er wordt geen spookbeeld gecreëerd betreffende de afrekencultuur, die cultuur is er gewoonweg.  Ik spreek dagelijks met veel leerkrachten, directeuren en bestuurders in het onderwijs. Regelmatig vallen daarbij termen als ‘keurslijf’ of afgeleiden daarvan. Daarmee wordt verwezen naar die afrekencultuur. Het weerhoudt zelfs scholen, leerkrachten en directeuren er van tot innovatie te komen en het onderwijs beter af te stemmen op wat de kennissamenleving daadwerkelijk verlangt van het onderwijs. Waar ik het met Dekker helemaal eens ben is dat het niet bevorderlijk is voor het onderwijs.

De volgende passage:

Vanaf volgend jaar is de test, die dan verplicht is voor alle scholen, in april. Daardoor wint de mening van de leerkracht over de leerlingen aan kracht. Dekker: “Ik vind het een slechte ontwikkeling dat er scholen voor voortgezet onderwijs zijn die zeggen: hier kom je alleen binnen met een Citoscore van zus- en zoveel. Daar moeten we echt vanaf.”

Daar geloof ik niets van. Waar het naar mijn idee om gaat is dat er een gewerkt moet worden aan een cultuuromslag in denken in het onderwijs. Daar draagt het verplaatsen in tijd van de Eindtoets helemaal niet aan bij. We moeten in het onderwijs weer vanuit de ontwikkeling van leerlingen gaan denken. Hoe leren leerlingen? Hoe kunnen we ons onderwijs daarop afstemmen? Hoe zorgen we voor betekenisvolle contexten? Hoe zorgen we er voor dat leerlingen zich goed kunnen voorbereiden op de veranderde samenleving. Welke vaardigheden hebben ze daarvoor nodig? Een kind is meer dan een eindscore taal en rekenen op een citotoets. Ze hebben allemaal hun eigen talenten en interesses.

Passage drie:

De houding van middelbare scholen heeft er volgens Dekker toe geleid dat kinderen en vooral ouders de Citotoets beschouwen als een soort eindexamen van de basisschool, met enorme nervositeit tot gevolg.

En nu niet alleen naar het VO wijzen graag. Er zijn veel meer betrokkenen die bijdragen aan het door leerkrachten ervaren keurslijf. Ze noemen vaak: directies, bestuur, cito, inspectie en ministerie. Het is bijna een vaststaand lijstje wat regelmatig in mijn gesprekken in het veld terugkomt. Alleen door samen aan de cultuuromslag te werken komen we een stap verder.

Laatste quote:

“Als je jaarlijks miljarden in het basisonderwijs investeert, hebben wij, maar ook de Tweede Kamer en ouders het recht om te weten: gaat het goed? Dat meet je alleen maar af aan wat leerlingen opsteken, aan wat ze geleerd hebben.”

Kijk, en daar zit voor mij één van de angels in deze discussie.  Waar wordt in deze uitspraak de leerling zelf genoemd??? We toetsen om te meten, maar vanuit het verkeerde perspectief. Dat leidt onder andere tot de bestaande afrekencultuur.
Ik ben geen tegenstander van toetsen, ook niet die van Cito. Ik ben wel fel tegenstander van de echt wel overheersende toetscultuur. Toetsen omdat het zo in het jaarrooster staat. En onderwijs wat soms meer lijkt op Teaching to the Test. En ja, ik realiseer me ook dat het onderwijsveld dat deels zelf over zichzelf heeft afgeroepen.
Toetsen zijn inderdaad bedoeld om te meten. Maar wat mij betreft vanuit het perspectief van de leerling. Een benchmark van de coachende leerkracht en school die de leerling ontwikkelingsgericht ondersteunt in zijn/haar ontwikkeling. Het is daarbij goed om te zien of het beeld van die leerkracht klopt. Een toets of test kan ook diagnostiserend worden gebruikt om leerlingen verder te helpen in zijn/haar ontwikkeling.

Zo dat is er uit. Toch wel lekker, af en toe bloggen. Ik lees nog maar even het artikel van vandaag in De Telegraaf. Dat ligt meer in mijn lijn van denken. En komende week? Lekker weer verder met het helpen van scholen in het ontwikkelen van nieuwe beelden over onderwijs. Mét toetsen, maar ook met Learning Analytics. En vertrekkend vanuit de leerling. Dan gaat het helemaal goed komen met de onderwijscultuur!